Ενδοσχολική βία: Συμπαρασταθείτε στο παιδί σας

Γράφει η Χριστίνα Ρασιδάκη, συμβουλευτική ψυχολόγος και σύμβουλος γονέων

Ενδοσχολική βία / Bullying

Η σωματική, λεκτική ή μη-λεκτική βία που έχει πάντα ψυχολογικό αντίκτυπο και που εκδηλώνεται σκόπιμα και συστηματικά σε βάρος ενός ή και περισσότερων από ένα άτομο ή μια ομάδα. Είναι η επιμονή στα ίδια παρότι αυτός που την εισπράττει υποφέρει.

Ο ενδοσχολικός εκφοβισμός, γνωστός και ως bullying υπήρχε ανέκαθεν και ενδημεί σε κάποιο βαθμό σε όλα τα σχολεία. Συμβαίνει τις περισσότερες φορές καλυμμένα, μακριά από ενήλικες για ευνόητους λόγους. Αν και ορισμένα παιδιά είναι πιο ευάλωτα στο bullying, οποιοδήποτε παιδί μπορεί να στοχοποιηθεί. Αποτελεί  ένα σύνθετο φαινόμενο που απαιτεί  εξειδικευμένη προσέγγιση από τους εκπαιδευτικούς.

Το παιδί που υφίσταται βία έχει ανάγκη την υποστήριξη των ενηλίκων για να αντεπεξέλθει. Νιώθει άγχος, οργή, ντροπή, ανάγκη να εκδικηθεί αλλά και φόβο μη το πουν  ‘καρφί’.  Η σωστή  επικοινωνία μαζί του θα το βοηθήσει να σας εμπιστευτεί, να ανοιχτεί και να ανακτήσει κάπως την κλονισμένη του αυτοπεποίθηση  ώστε να συνεργαστεί με τους ενήλικες που θέλουν να το βοηθήσουν.  Ένα από τα βασικά πράγματα που πρέπει να προσέξετε στην κουβέντα σας είναι να μη βιάζεστε να καταλήξετε κάπου ή να φτάσετε σε λύσεις. Ακούγοντάς το με υπομονή, η διαδικασία της συζήτησής σας θα φτάσει μόνη της σε ένα σημείο όπου μπορείτε να εξετάσετε τρόπους παρέμβασης.

 

Σωστή στάση / Σωστή ακρόαση: Τιθασεύστε τα όποια (εύλογα) συναισθήματά σας, δείξτε υπομονή, δώστε χρόνο, βάλτε τον εαυτό σας, τις σκέψεις σας, τις εμπειρίες σας, τις γνώμες και τις συμβουλές σας για λίγο στην άκρη, και προσπαθήστε να αφιερώσετε τη προσοχή σας σε όσα σας λέει. Πρέπει η στάση σας και τα λόγια σας να του μεταφέρουν την προσπάθεια που κάνετε να το ακούσετε και να δείτε τα πράγματα από τη σκοπιά του.  Μιλάτε απαλά, αργά και με απλά λόγια. Γιατί: α) αυτό θα το βοηθήσει το να νιώσει  ασφάλεια και εμπιστοσύνη, β) έτσι μπορείτε να αποκτήσετε μια καλύτερη εικόνα του τι συμβαίνει και να εκμαιεύσετε σημαντικές πληροφορίες.

 

Κάντε σχετικές ερωτήσεις που ενθαρρύνουν  το παιδί να περιγράψει τι συμβαίνει, διατηρώντας ένα ήρεμο τόνο και χωρίς να βιάζεστε. Γιατί: α) οι ερωτήσεις που διακόπτουν ή που παρεμβαίνουν, αναχαιτίζουν τη ροή της αφήγησης και της σκέψης, β) Όταν τα παιδιά βομβαρδίζονται με ερωτήσεις τύπου τι, πότε, ποιος, που,  νιώθουν ότι ανακρίνονται και συχνά σιωπούν.

 

Δείχνετε κατανόηση και ενθαρρύνετε το παιδί όταν δυσκολεύεται. Γιατί: α) Είναι δύσκολο για μερικά παιδιά, και ειδικά εφήβους, να παραδεχτούν ότι χρειάζονται τη βοήθεια ‘των μεγάλων’, β) μπορεί να ντρέπονται για αυτά που τους συνέβησαν, γ) μιλώντας ξαναζούν το γεγονός, δ)τα παιδιά, και ιδιαίτερα τα αγόρια, χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να περιγράψουν τα συναισθήματά τους, πόσο μάλλον όταν αυτά είναι δυσάρεστα. Η ανυπομονησία, ο εκνευρισμός, οι υποδείξεις κλείνουν τους δίαυλους επικοινωνίας και εμπιστοσύνης. Σε επόμενο στάδιο μπορείτε με σεβασμό και υπομονή να προτείνεται λύσεις αντιμετώπισης, πάντα όμως σε συνεργασία μαζί του.

 

Αντιδράτε συγκροτημένα παρά τα έντονα συναισθήματα που μπορεί να νιώθετε και εσείς. Αυτό θα δώσει στο παιδί σιγουριά βλέποντας πως απέναντί του είναι ένα ώριμο άτομο, που έχει τον έλεγχο της κατάστασης. Δίχως να του δώσετε εγγυήσεις για την έκβαση μιας παρέμβασης, διαβεβαιώστε το πώς είστε στο πλευρό του. 

 

Ενδυναμώνοντας το και κάνοντάς το μέτοχο της διαδικασίας επίλυσης. Δεν αποκλείεται το παιδί σας, παρά τις διαβεβαιώσεις να είναι πολύ διστακτικό στο να δεχθεί την παρέμβαση ενηλίκων.  Γιατί: α) Δεν ξέρει τι θα κάνετε με όσα λέει, β) Φοβάται αυτά που μπορεί να του συμβούν όταν αυτοί που το εκφοβίζουν βρεθούν κατηγορούμενοι. Βοηθήστε το να καταλάβει πως ενώ δεν μπορείτε να είστε σίγουροι για το αποτέλεσμα, αν δεν γίνει κάτι η  βία που υφίσταται μπορεί να συνεχιστεί ή και να χειροτερέψει. Στην απόφαση να γίνει κάτι όμως πρέπει να συμφωνεί και το παιδί γιατί αυτό θα το βοηθήσει να ανακτήσει την αυτοπεποίθηση του, και την αίσθηση ελέγχου στη ζωή του. Πείτε για παράδειγμα: ‘Για να δούμε… τι θα μπορούσαμε να κάνουμε…’, ‘Ποιος μπορεί να σε βοηθήσει…’  Προσοχή όμως! Αν πρόκειται για κάτι ιδιαίτερα σοβαρό θα πρέπει να προχωρήσετε έστω και χωρίς να έχετε τη σύμφωνη γνώμη του.

 

Προτείνοντας τρόπους παρέμβασης. Έχει σημασία να μην ενθαρρύνεται το ‘οφθαλμός αντί οφθαλμού’ (παρότι μέσα σας θα το θέλατε). Γιατί: α) Η αντίδρασή αυτή μπορεί να ρίξει λάδι στη φωτιά – η βία φέρνει βία, β) Το παιδί μπορεί να χάσει το δίκιο του. Αντ’ αυτών μπορεί να γυρίσει την πλάτη και να απομακρυνθεί, να στέκεται σε ασφαλές σημείο, να βρει συμμαθητές του, να πάει σε μέρος που συνωστίζονται και άλλοι, να ζητά κάποιον να τον συνοδεύσει, να κάνει άλλους φίλους, ή να αποταθεί σε κάποιον από τους εκπαιδευτικούς.

 

Μοιράστε αρμοδιότητες και θέστε χρονικό πλαίσιο παρέμβασης. Από τις λύσεις που προτάθηκαν συμφωνήστε ποιος θα κάνει τι και μέχρι πότε. Κατόπιν θέστε μια από τις επόμενες μέρες για να συζητήσετε ‘πως πήγε το πράγμα’, και ενδεχομένως να κάνετε αλλαγές. Γιατί: αυτό δίνει αίσθηση ασφάλειας και πλαισίου.

 

Ακούω - Ερευνώ λύσεις - Πλάνο δράσης. Στοχεύστε στα τρία αυτά στάδια στην επικοινωνία σας δίνοντας τον απαραίτητο χρόνο – ίσως και πάνω από μια μέρα, γνωρίζοντας πως τα όρια της κάθε φάσης είναι ρευστά. Ο σεβασμός και η προσεκτική ακρόαση γεγονότων και συναισθημάτων είναι απαραίτητες σε όλη τη διαδικασία.

 

Προσεγγίστε σωστά το σχολείο. Μη θεωρείτε πως ο εκπαιδευτικός πρέπει να γνωρίζει. Τις περισσότερες φορές το bullying, γίνεται εκεί που δεν θα υπάρξει ενήλικη παρέμβαση. Τι να κάνετε:

• Επιδείξτε σοβαρότητα, συγκρότηση και διάθεση συνεργασίας,
• Εξηγήστε τι συμβαίνει στο παιδί σας, πως νιώθει γι’ αυτό, και τι πρακτικό αντίκτυπο έχει η βία επάνω του καθώς και στην οικογένειά σας,
• Πείτε ότι θέλετε το παιδί σας να επωφελείται κοινωνικά και ακαδημαϊκά από το χρόνο του στο σχολείο.
• Δώστε χρόνο στον εκπαιδευτικό να διερευνήσει το γεγονός,
• Ζητήστε άμεση επόμενη επικοινωνία προκειμένου να σας πληροφορήσουν τον τρόπο που θα πλαισιωθεί το παιδί σας.
• Κρατήστε σημειώσεις ή ημερολόγιο των εξελίξεων,
• Δράστε κλιμακωτά ανεβαίνοντας την ιεραρχία αν δεν υπάρχει αποτέλεσμα.

                                                                                                   

  Η  Χριστίνα Ρασιδάκη, εξωτερική συνεργάτης του ΚΜΟΠ, είναι συμβουλευτική ψυχολόγος και σύμβουλος γονέων. Είναι γνωστή για τα ζωντανά, και πρακτικά anti-bullying σεμινάριά της που απευθύνονται σε γονείς και εκπαιδευτικούς. Είναι συγγραφέας τριών best seller βιβλίων των εκδόσεων  Πατάκη: Σχολικός εκφοβισμός / bullying, Ξέρω να λέω ΟΧΙ και Σχολείο & Εξετάσεις: Σε πρώτο πλάνο.

  Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε:

  www.parentcoaching.gr